Biyometri nedir? Modern kimlik teknolojisi için kapsamlı rehber

Bu rehberde; biyometrinin ne olduğunu, nasıl kullanıldığını, sağladığı avantajları ve beraberinde getirdiği zorlukları ele alacağız.

Biyometrik veri nedir?

Biyometrik veri, insanların fiziksel veya davranışsal özelliklerine ya da niteliklerine odaklanan verilere verilen addır. Buna parmak izleri, yüz özellikleri, retina taramaları vb. dahildir. Bu veriler, bireyleri tanımlamak ve kimliklerini doğrulamak için kullanılabilir. Örneğin bir kullanıcı, telefonunun parmak izi okuyucusuna parmağını dokundurarak cihazını açabilir.

Biyometrik veriler nasıl toplanır

Biyometrik veriler, devlet kurumlarından teknoloji devlerine ve sosyal medya şirketlerine kadar pek çok kuruluş tarafından ve çok çeşitli şekillerde toplanır. Örneğin;

• Yeni cihaz kurulum yaparken:  Örneğin; telefon veya bilgisayar gibi yüz tanıma ya da parmak izi taraması gibi biyometrik kimlik doğrulama teknolojisine sahip cihazlar
• Havalimanları ve sınır kontrol noktalarında, yetkililerin yolculardan fotoğraf veya parmak izi alması yoluyla.
• DNA analiz hizmetlerinden yararlanırken: Örneğin; soy geçmişini öğrenmek için.
• Bazı uygulamaları kullanırken:  Örneğin; kullanıcılarının yüz fotoğrafları veya ses kayıtları gibi biyometrik verileri toplayabilen, oluşturabilen ve depolayabilen bazı uygulamalar.
• Biyometrik kimlik doğrulama veya tanımlama sistemlerini kullanan işyerlerinde: Örneğin retina veya parmak izi kontrollü kapılar ya da erişim panelleri yoluyla.
• AI destekli sesli asistanlarla etkileşim kurulduğunda: Örneğin; kullanıcıların sses verilerin toplayan Alexa ya da Google Home gibi asistanlar.
• Bazı sosyal medya platformlarında: Örneğin; 2021’de politika değişikliğine giden TikTok, kullanıcıların biyometrik verilerini toplamaya başladı.

Hangi biyometrik veriler depolanır

Hassas olması nedeniyle biyometrik verilerin güvenli bir şekilde saklanması gerekir. Bunu yapmanın çeşitli yolları vardır:

• Cihazda depolama: Biyometrik verinin, toplandığı ve kullanılacağı cihazda yerel olarak saklanmasıdır. Örneğin telefonda yüz tanımayı kurduğunuzda, bu veriler genellikle yalnızca o telefonda tutulur.
• Biyometrik sunucular: Bazı durumlarda biyometrik veriler fiziki ya da bulut tabanlı güvenli biyometrik sunucularda saklanır.
• Dağıtık depolama sistemleri: Bu yöntemde verinin bir kısmı cihazda, bir kısmı ise güvenli sunucularda tutulur. Böylece hem güvenlik hem erişilebilirlik açısından dengeli bir çözüm sunulur.

Ayrıca, biyometrik verilerin çoğunlukla şifrelenmiş şekilde ve ham görüntü yerine bir şablon olarak saklandığını belirtmek gerekir. Bu, güvenliği artırır; veri sızsa bile yetkisiz kişilerin bu verileri çözmesi veya kötüye kullanması çok daha zordur.

Biyometrik tanımlama türleri

Biyometrik veriler; parmak izi gibi en bilinen ve bariz örneklerden, davranışa dayalı ya da daha az belirgin fiziksel özelliklere bağlı olan daha az bilinen alternatiflere kadar birçok farklı biçimde karşımıza çıkar. Biyometrik tanımlamayı; fiziksel ve davranışsal olarak iki gruba ayırabiliriz.

Fiziksel biyometri

Fiziksel biyometri türleri arasında şunları sayabiliriz:

• Parmak izi
• Parmak yapısı (şekil ve büyüklük)
• Retina ve iris dahil göz taramaları
• Yüz hatları
• Kulak şekilleri
• Kalp ritimleri

Davranışsal biyometri

Davranışsal biyometri türleri için şu örnekleri verebiliriz.

• Ses ve konuşma kalıpları
• İmza
• Klavyede yazma kalıpları
• Yürüyüş ya da koşma biçimi

Biyometrik doğrulama nasıl çalışır

Biyometrik doğrulama, öncelikle bir kullanıcının biyometrik verilerini yakalayıp dijital bir şablona dönüştürerek çalışır; bu şablon genellikle güvenlik amacıyla şifrelenir. Kullanıcı daha sonra doğrulama yapmaya çalıştığında, sistem yeni biyometrik veriyi toplar ve saklanan şablonla karşılaştırır. Eğer eşleşme sağlanırsa, erişim izni verilir.
Şimdi bunu bir örnekle anlatalım:

1. Bir kullanıcı, parmak izi sensörü yerleşik yeni bir akıllı telefon satın alır.
2. Cihazı kurarken, parmak izlerini taramaları istenir; kullanıcı parmağını sensör üzerine farklı açılardan yerleştirirken sistem verileri toplar.
3. Toplanan biyometrik parmak izi verisi şifrelenir ve cihaz üzerinde güvenli bir şekilde saklanır.
4. Kullanıcı bir sonraki sefer telefonunu parmak izi ile açmak istediğinde parmağını sensöre yerleştirir.
5. Cihaz bu anda parmak izi verilerini tekrar toplar ve önceden güvenli şekilde saklanan biyometrik verilerle karşılaştırır. Eğer eşleşme sağlanırsa, cihaz açılır.

Biyometrik verilerin sağladığı avantajlar

Biyometri teknolojisini sağladığı avantajları şu şekilde sıralayabiliriz:

• Gelişmiş güvenlik: Uzun bir süre boyunca, hesaplar parolalar ile korundu ancak parolaların tahmin edilmesi ya da hack’lenmesi ihtimali yüksektir. Biyometrik veriler kişiye özgüdür ve taklit edilmesi çok daha zordur; bu da hesapların, cihazların ve verilerin güvenliğini artırır
• Kullanıcıların rahatlığı: Kullanıcılar için bir cihaza parmağını dokundurmak ve basit bir yüz taraması yapmak, güçlü parolaları hatırlayıp her seferinde yazmaktan çok daha basittir. Ancak güvenli ve sezgisel bir parola yöneticisi de biyometrik veriler kadar kolaylık sağlayabilir.
• Çok yönlü uygulamalar: Biyometrik veriler pek çok farklı alanda kullanılabilir. Finans ve bankacılıktan sağlık, eğitim ve teknolojiye kadar geniş bir sektör yelpazesinde zaten uygulanmaktadır.

Biyometrik verilerle ilgili riskler ve zorluklar

Getirdiği birçok rahatlık ve avantaja rağmen, biyometrik önlemlerin mükemmel olduğunu söylemek zor. Bu yöntem; tespit edilmesi ve mümkünse giderilmesi gereken birçok riski ve zorluğu da beraberinde getiriyor.

Biyometrik veriler hack’lenebilir mi?

Biyometrik verilerin kişiye özgü ve benzersiz olduğu düşünüldüğünde hack’lenmesi imkânsız gibi görünebilir. Ne yazık ki bu veriler, özellikle AI gibi modern teknolojilerin yardımıyla hacklenebiliyor.

2018 yılında NYU Tandon ile Michigan State University’den araştırmacılar, parmak izi tarayıcılarını kandırabilen sahte parmak izi görüntüleri oluşturdu. Üstelik bu sahte izler yalnızca gerçek görünmekle kalmadı, birçok farklı kişinin cihazlarını açabilecek kadar etkiliydi. Araştırmacılar, görüntü üretmeyi öğrenen bir tür bilgisayar programı olan üretken çekişmeli ağları (GAN) kullanarak çok sayıda sahte parmak izi üretti, bunların her birinin parmak izi sistemlerini kandırma gücünü test etti ve en iyi "süper parmak izlerini” elde edene kadar modeli sürekli geliştirdi. Bu çalışmaların sonucunda DeepMasterPrints adını verdikleri, gerçek kullanıcıya ait parmak izini bilmeden telefon veya cihaz açabilen sahte parmak izleri ortaya çıktı.

Siber suçluların biyometrik verileri taklit etmesinin dışında bir diğer yöntem de skimming (sağma) yöntemi. Bu yöntem, ATM gibi cihazlardan parmak izi verisi toplamak için özel cihazlar kullanılmasını içeriyor. Ayrıca biyometrik veriler, veri sızıntıları veya veritabanı ihlalleriyle de açığa çıkabiliyor. Siber suçlular bu verilere erişirse, onları çözerek kötü amaçlarla kullanmaları mümkün hale geliyor.

Gizlilik ve kimliğin açığa çıkması endişesi

Birçok insan, biyometrik veri toplamanın kişisel gizlilik üzerindeki risklerinden endişe eder. Gizliliğine önem veren veya verilerinin çeşitli şirketler veya kurumlar tarafından nasıl toplandığı, saklandığı ve kullanıldığı konusunda kaygıları olan kişiler; parmak izlerinin, göz taramalarının ve yüz fotoğraflarının kayda geçmesinden çekinebilir.

Kişisel veri toplandığında ve saklandığında, bunun nasıl kullanılacağı veya yanlış ellere geçmesi durumunda ne olacağı konusunda her zaman endişeler olabilir. Cihaz üzerinde depolama gibi güçlü şifreleme ve diğer güvenlik önlemleri olsa bile, siber suçluların bu son derece kişisel verilere erişme riski devam eder ve gizlilik ciddi şekilde tehlikeye girebilir.

Biyometrik veriler şifrelerden daha mı güvenli?

Genel olarak eve; biyometrik veriler çoğunlukla şifre ya da parolalardan daha güvenli kabul edilir. Bunun nedeni, biyometrik verilerin benzersiz olmasıdır. Herkesin kendine özgü parmak izi, yüz özellikleri vs. vardır; bu da siber güvenlikle ilgili alışkanlıklardan kaynaklanan riskleri ortadan kaldırır. Şifreler ise yeterince güçlü  olmadığında kolayca kırılabilir veya kopyalanabilir.

Dolayısıyla, siber suçluların erişimi söz konusu olduğunda; biyometrik verilerle korunan hesap veya cihazlar, sadece şifreyle korunanlara göre daha güvenlidir. Ancak bu, biyometrik korumanın mükemmel olduğu anlamına gelmez. Daha önce de belirttiğimiz gibi, biyometrik doğrulama sistemlerini kandırmanın veya biyometrik verileri çalmanın da yolları vardır.

Biyometrik veriler nasıl korunur

Bazı etkili yöntemleri uygulayarak ve dijital güvenli konusunda dikkatli ve ölçülü davranarak, biyometrik verilerle ilgili riskleri bertaraf edebilirsiniz.

Bireylerin alabileceği önlemler

• Kabul etmeden önce düşünün: Şirketler biyometrik verilerinizi istediğinde eliniz hemen "Kabul Et” butonuna gitmesin. Riskleri değerlendirin ve içiniz rahat değilse kabul etmeyin.
• Çok katmanlı korumadan yararlanın: Hesaplarınızı korumak için yalnızca parolalara veya biyometrik verilere güvenmeyin. Bunun yerine, kimliğinizi taklit edilmesi veya çalınması çok daha zor hale getirmek için 2FA ve MFA, gibi çoklu güvenlik katmanlarını kullanın.
• VPN kullanın: VPN’ler ile biyometrik verilerinizi de içeren internet trafiğinizi şifreleyin. Bu, özellikle herkese açık veya güvenilir olmayan Wi-Fi ağlarında verilerinizin ele geçirilmesini çok daha zor hale getirir.

Şirketler biyometrik verileri nasıl koruyabilir

Biyometrik verileri işleyen şirketlerin, veri kaybı, ihlal, sızıntı veya hırsızlık riskini azaltmak için gerekli tüm adımları atarak bu verileri şifrelemesi ve koruması gerekir. Bu adımlar şunları içerebilir:

• Biyometrik güvenlik yönetiminden sorumlu açık güvenlik liderleri atamak.
• Güvenli veri depolama politikaları uygulamak.
• Çalışanlara biyometrik verilerin nasıl yönetileceği ve korunacağı konusunda eğitim vermek.
• Veriye kimin, nasıl erişebileceğine dair net kontrolleri belirlemek.
• Olası zayıf noktaları belirlemek için risk değerlendirmeleri ve denetimler yapmak.
• Uzman görüşü ve tavsiyesi almak için siber güvenlik profesyonelleriyle çalışmak.

Biyometrinin geleceği

Biyometri teknolojisi hayatımızdan çıkacak gibi görünmüyor. Tahminlere göre sektörün değeri 2025 ile 2033 yılları arasında neredeyse dört katına çıkacak. Biyometrik çözümler cihazlarda, yazılımlarda ve çalışma ortamlarında giderek daha yaygın hale gelecek. Gelecekte bilgisayarlarda, akıllı telefonlarda, giyilebilir teknolojilerde ve akıllı ev cihazlarında biyometrik kimlik doğrulamanın standart hale gelmesi bekleniyor. Ayrıca, parmak izi ve ses taraması gibi birden fazla biyometrik veriyi birlikte kullanarak daha yüksek güvenlik sağlayan multimodal biyometrik sistemlerin de çok daha yaygınlaşacağı öngörülüyor.